4th Kings Own Scottish Borderers
4 Kings Own Scottish Borderers
Bevelvoerend officier: Luitenant-kolonel Melville
Het volgende artikel is gebaseerd op het oorlogsjournaal van de 4 Kings Own Scottish Borderers.
In het oorlogsjournaal van Melville staat in het kort wat er gebeurde op een bepaald tijdstip. De notities hebben niet alleen betrekking op de 4 Kings Own Scottish Borderers; berichten ontvangen of opgepikt van andere eenheden staan ook vermeld. Ondanks de korte notities geven de aantekeningen een goed beeld van de strijd in Vlissingen. Om de leesbaarheid te vergroten, zijn codenamen en sectornummers door mij omgezet in straatnamen en/of herkenbare locaties.
1 November 1944
Tijdens de oversteek van Breskens naar Vlissingen (08:10 uur) komen compagnie A en D en het bataljonshoofdkwartier ( (Battalion HQ) van de 4 KOSB binnen het bereik van het Duitse geschut. Bij het naderen van het strand (08:20 uur) ligt de landingsplaats zwaar onder vuur. Tijdens het verlaten van een van de landingsvaartuigen komt de radioset vast te zitten in de modder en raakt het bedieningspaneel onbruikbaar door het zeewater.
Bevelvoerder Melville van de 4 KOSB ontvangt kort voor half negen (08:25 uur) het bericht dat het No4 Commando bij ‘Dover’, ‘Bexhill’ en het gebied rond de Aagje Dekenstraat/Scheldestraat is aangekomen. Hoewel de commando’s zich al ver in de stad bevinden, wil dat niet zeggen dat dit deel van de stad al vrij is van Duitsers.
Melville en zijn inlichtingenofficier laten een schuilkelder in de Gravestraat inrichten tot een hoofdkwartier te velde. Het tijdstip is nu 09:00 uur.
In het oorlogsjournaal staat bij 10:00 uur de notitie dat compagnie C van de 4 KOSB zware tegenstand ondervindt in het gebied rond ‘Bexhill’. Hier liggen ze onder vuur van zowel zwaar als klein kaliber vuurwapens. Vanaf de Coosje Buskenstraat (‘Dover’) wordt er met zwaar kaliber geschut op de compagnie geschoten. Ook vanuit een positie aan het eind van de Aagje Dekenstraat wordt geschoten. Samen met een sectie commando’s neemt de compagnie bezit van een aantal woningen op de zuidelijke hoek van ‘Bexhill’. Hiervandaan wordt er een verkenningsronde gedaan van het gebied.
Om 10:15 uur trekt bevelvoerder Melville samen met compagnie B via de Walstraat op naar ‘Bexhill’. Hier aangekomen blijkt het onmogelijk te zijn om het kruispunt over te steken. De compagnie komt onder vuur te liggen. Achteraf blijkt een Duitse mitrailleuropstelling aan het eind van de Badhuisstraat hier verantwoordelijk voor te zijn. Compagnie B verplaatst zich naar het westen en trekt van woning tot woning.
Tegen 10:45 uur arriveert een eenheid van de 7th Battalion The Manchester Regiment op ‘Uncle Beach’. Deze eenheid brengt de 4.2 inch mortieren en Vickers machinegeweren met zich mee. Het landingsvaartuig met daarin de munitie krijgt een voltreffer en gaat verloren.
10:50 uur. Dankzij het leggen van een rookgordijn aan beide zijden van de Coosje Buskenstraat kan een sectie van compagnie B de kruising oversteken. De soldaten bereiken veilig een woning aan de noordzijde van de straat. Gelijktijdig steekt een hele eenheid met Bren machinegeweren over naar de andere zijde van de straat. Het rookgordijn vertelt de Duitsers dat er iets aan de hand is. Zij nemen de omgeving van ‘Bexhill’ zwaar onder vuur. Het rookgordijn zorgt ervoor dat de Duitsers hun oriëntatiepunten verliezen en veel te hoog vuren.
De artillerie vuurt gedurende 3 minuten op een vijandige positie bij de Scheldestraat. Deze inzet van de artillerie vindt plaats tegen 11:14 uur . Er wordt gevuurd door het medium en heavy regiment artillerie richting het oostelijk deel van de Scheldestraat en het noordelijk deel van de Aagje Dekenstraat.
Er komt om 11:30 uur informatie binnen wat van belang kan zijn voor de strijd. Kort gezegd betreft het hier informatie over de sterkte van de Duitse troepenmacht op Walcheren. Een Vlissingse politieagent schat dat er zo’n drieduizend burgers aanwezig zijn in Vlissingen. Het valt erg op dat op de momenten dat er niet geschoten wordt de bevolking naar buiten komt.
Belangrijker is de informatie over het verzet. Duidelijk is dat het verzet als betrouwbaar en bruikbaar beschouwd moet worden. De hulp van het verzet neemt toe naarmate de strijd heftiger wordt.
13:00 uur. De 4 KOSB krijgt de beschikking over een reserve radioset. Nu is het weer mogelijk om direct radiocontact te onderhouden met het hoofdkwartier te velde. Alle voorgaande berichten verliepen via de radio van de verschillende commando-eenheden.
Tegelijkertijd is er een bericht afgegeven met daarin een wijziging van het strijdplan. Het No4 Commando zal samen met de 4 KOSB het zuidelijk deel van de stad zuiveren van tegenstand. De 5 KOSB neemt de oorspronkelijke taak van de 4 KOSB over. Compagnie C en een deel van compagnie B nemen bezit van het gebied rond een school. Het resterende deel van compagnie B neemt het blok bij de zuidhoek van ‘Bexhill’ in. Compagnie D zal samen met de Franse eenheid van het No4 commando de aanval inzetten op het gebied bovenaan de Coosje Buskenstraat (‘Dover’).
Compagnie A blijft in reserve en bevindt zich op de hoek Gravestraat en Emmastraat. Positie van het tactische hoofdkwartier blijft ongewijzigd. Er is een probleem met verschillende radiosets. De draadloze communicatie is weggevallen, en berichten worden nu door ‘runners’ rondgebracht. Dit verloopt erg moeizaam door de aanwezigheid van Duitse sluipschutters. Het bevechten van deze sluipschutters is praktisch onmogelijk. De Duitsers beschikken over een enorm goede kennis van het grondgebied. Daarbij blijkt ook dat deze kleine groep schutters zich uitstekend weet te verbergen en in staat zijn makkelijk en snel een een nieuwe positie in te nemen.
In Breskens (13:17 uur) stapt de 5 KOSB in de landingsvaartuigen om de troepen in Vlissingen te komen versterken.
Rond 14:35 uur krijgt de Royal Air Force de opdracht om het gebied ‘Piccadilly’ aan te vallen. Nog geen tien minuten later nemen Typhoons het gebied onder vuur. De aanval wordt met groot succes uitgevoerd.
15:00 uur. De 5 KOSB komt aan land bij ‘Uncle Beach’. Direct gaat de commandant van de 5 KOSB naar het tactische hoofdkwartier. Hier komt hij tegen 15:10 uur aan en ontvangt de meest recente informatie.
Compagnie C neemt een Duitse kwartiermeester en een kok gevangen (15:15 uur). Ook wordt er een grote hoeveelheid voedsel buitgemaakt. De gehele compagnie C heeft vanaf dit moment een Duitse kok tot hun beschikking. De kok zal de komende tien uur als veldkok werken voor de compagnie.
In de namiddag (16:30 uur) trekt compagnie A op richting de scheepswerf. Vanuit een verdekte positie weten ze zowel visueel als met stem contact te maken met compagnie B. Zodra er een poging wordt ondernomen om over te steken komen ze onder zwaar machinegeweervuur te liggen.
Een officier van een verkenningsgroep brengt verslag uit over de situatie bij de Coosje Buskenstraat (‘Dover’). Een aanval op de bunker is op dit moment (16:45 uur) niet mogelijk. De enige plek met een beetje uitzicht op de bunker is maar vijfenveertig meter verwijderd van de schietgaten. Een aanval met een vlammenwerper is de enige optie. Deze is echter niet aanwezig.
Compagnie D valt tegen 17:00 uur terug in de richting van de Spuistraat. Er zal een artillerie- en luchtaanval volgen op het gebied ‘Dover’. Op de terugweg naar de Spuistraat ondernemen ze een aanval op de Gevangentoren.
Tussen 19:30 en 21:30 uur bezoeken de commandant van de 4 KOSB en een aantal stafleden compagnie A en B. Compagnie C en het hoofdkwartier te velde krijgen bezoek van de inlichtingenofficier. Tijdens deze bezoeken ontvangen de eenheden de nodige informatie over het verloop van de strijd.
Vanuit verschillende posities in het gebied van de scheepswerf, het Badhuis en de Gevangentoren wordt door klein kaliber vuurwapens op de troepen geschoten. Uit de notities blijkt dat het exact bepalen van de locaties niet mogelijk is.
Er komt rond de klok van 20:00 uur het bericht binnen dat de Duitsers van plan zijn een deel van de scheepswerf op te blazen. Dit plan zou deze nacht al ten uitvoer moeten worden gebracht. Compagnie A verplaatst zich naar de westkant van de scheepswerf en een kleine verkenningsgroep gaat op onderzoek uit. Het is een donkere avond en men weet niet of er Duitse troepen in het gebied aanwezig zijn. Dit alles maakt het extreem moeilijk om de verkenningstaak goed uit te voeren. In het gebied wat wel doorzocht kan worden zijn geen explosieven aangetroffen. Later zal blijken dat er in die nacht helemaal niets opgeblazen wordt.
21:05 uur.Compagnie D verovert de barakken bij de Gevangentoren en de school aan de Grote Markt.
Bij het tactische hoofdkwartier komt om 21:30 uur een bericht binnen over de 4 en 5 KOSB. De 4 KOSB behoudt de positie waar ze nu zijn en de 5 KOSB steekt in de vroege ochtend van de tweede november om 05:30 uur de kruising bij ‘Bexhill’ over. Voordat deze oversteek plaatsvindt neemt de artillerie de Duitse positie bij ‘Dover’ eerst nog onder vuur.
23:00 uur. Er komen goede berichten binnen over het strijdverloop op Walcheren en de Bevelanden. Westkapelle is in handen van de No4 Special Service Brigade. Op de Bevelanden trekken de 157 en 156 Brigade succesvol op richting Walcheren.
Het Duitse hoofdkwartier heeft via een Canadese radiofrequentie een bericht tot overgave verstuurd. Overgave zal geaccepteerd worden als er op alle Duitse stellingen een witte vlag zichtbaar is. Als er een witte vlag zichtbaar is, zal deze positie niet onder vuur genomen worden. Indien er vanuit deze positie geschoten wordt op een naderende sub-sectie volgt er een krachtige tegenactie.
Tegen middernacht komt de leider van het Vlissingse verzet met het verzoek om het Weeshuis en het Sint Josephziekenhuis, beide gelegen op het terrein van de scheepswerf, niet te beschieten. In de gebouwen hebben ongeveer duizend inwoners bescherming gezocht. Velen zijn ook gewond.
Na contact te hebben gehad met het tactische hoofdkwartier is het volgende overeengekomen: De gebouwen zijn geen primair doelwit voor de artillerie en er wordt een poging gedaan om de burgers in de avond te evacueren. Aanwezige Duitse soldaten moeten worden aangemoedigd om zich over te geven. De soldaten krijgen de toezegging dat zij op een correcte manier zullen worden behandeld.
03:00 uur. De 7/9 Royal Scotts zijn aangekomen op ‘Uncle Beach’.
2 November 1944
Vanaf 04:45 uur neemt de artillerie het noordelijk deel van de stad onder vuur.
05:05 uur. Het gaat mis. Er komt een spoedbericht binnen bij het hoofdkwartier, afkomstig van compagnie B. De artillerie vuurt vanaf een veel te korte afstand. Vooruitgeschoven eenheden liggen onder eigen vuur. Direct wordt contact opgenomen met de artillerie om het vuur zo’n 190 meter te verlengen.
Om 05:10 uur meldt het verzet dat het Sint Josephziekenhuis geraakt is en in brand staat. In het gebouw zijn veel gewonden aanwezig.
De 5 KOSB verlaten het gebied rond ‘Uncle Beach’ tegen de klok van 05:15 uur. Op ditzelfde tijdstip komt er een melding binnen dat de artillerie nog steeds vuurt op de eigen troepen. Direct wordt er contact gelegd met de artillerie. De granaatbeschieting stopt om 05:30 uur. Er zijn drie soldaten gedood en twaalf zijn er gewond geraakt door het eigen vuur.
Rond deze tijdsperiode heeft de 4 KOSB inlichtingenofficier informatie doorgespeeld aan het Vlissingse verzet. Het tactische hoofdkwartier heeft aangegeven dat Duitse soldaten zich onvoorwaardelijk moeten overgeven en dat er geen verantwoordelijk genomen wordt voor burgerslachtoffers tijdens militaire acties.
Het oversteken van het kruispunt bij ‘Bexhill’ door de 5 KOSB verloopt niet zonder gevolgen. Er vallen slachtoffers. Een van de slachtoffers is een lid van compagnie C. Duitse schutters raken hem terwijl hij de 5 KOSB gidst met oversteken van het kruispunt.
06:00 uur. Burgers in het noordelijk deel van de stad zullen geëvacueerd worden. Een eenheid van de 7/9 Royal Scots zorgt voor de begeleiding naar ‘Uncle Beach’. De evacuatie gaat over het terrein van De Schelde. Compagnie A van de 4 KOSB is in het gebied aanwezig.
De inlichtingenofficier gaat samen met de 7/9 Royal Scots vanaf ‘Uncle Beach’ naar het noordelijk deel van de stad. In de buurt van het startpunt van de evacuatie (06:30 uur) komen honderden burgers de 7/9 Royal Scots al tegemoet. Duitsers worden ervantussen gehaald en in strikte afzondering gezet. De evacuatie verloopt niet zonder gevaar. Vanuit kranen en schepen in aanbouw schieten Duitse sluipschutters met regelmaat op het Scheldegebied.
06:30 uur. De 5 KOSB nadert ‘Grouse’. Niet veel later wordt een belangrijk bericht ontvangen. Commando’s hebben ‘Dover’ ingenomen. Dit bericht blijkt onjuist. Binnen vijf minuten komt een nieuw bericht binnen. Het ‘Dover’-bericht is ingetrokken.
08:00 uur. De Nederlandse commandant burgerzaken brengt een bezoek aan het hoofdkwartier om de evacuatie naar Zeeuws-Vlaanderen te bespreken. Aan Engelse zijde is er nog niemand van burgerzaken aanwezig. De burgers blijven waar ze zijn.
09:15 uur. Compagnie D ondervindt problemen vanuit de richting van de Zeevaartsschool en de Gevangentoren. Niet veel later worden 3.7 inch Houwitsers ingezet tegen de sluipschutters in de kranen van de Schelde. Dit gebeurt zeer succesvol. Bijna ieder schot is raak.
10:00 uur. Gewonden worden door de medische eenheid van The Royal Canadian Army Medical Corps (RCAMC) geëvacueerd. Duitse gevangen worden ingezet als brancarddrager. Bij de oversteek van de straat bij ‘Bexhill’ wordt er op de medische eenheid geschoten.
13:00 uur. De Duitse positie bovenaan de Coosje Buskenstraat (‘Dover’) blijft een groot probleem. Compagnie D krijgt te horen dat zij zich terug moeten laten zakken zodat Typhoon vliegtuigen het doel onder vuur kunnen nemen.
15:20 uur. ‘Dover’ is nu geheel veilig. Geen tegenstand meer aanwezig. Compagnie D is bezig met een reorganisatie.
Twee verzetsstrijders komen met een kaart waarop mijnenvelden staan aangegeven. Deze mijnenvelden staan nu onder water. De kaart gaat direct door naar het tactische hoofdkwartier (16:35 uur).
17:00 uur. Compagnie B en D gaan voorbereidingen treffen voor een aanval op de voorzijde van de boulevards. Er bestaat de kans dat de Duitsers een tegenaanval gaan inzetten. In het gebied zijn er twee gevaren. Eentje aan de noordzijde van ‘Dover’, bestaand uit verschillende machinegeweeropstellingen. Het andere gevaarlijke gebied is ‘Brighton’. Hier staan twee machinegeweeropstellingen. De laatste opstelling wordt bemand door marine-eenheden.
Nu het strijdtoneel verder weg komt te liggen van Uncle Beach, wordt het hoofdkwartier verplaatst naar een andere locatie. De nieuwe plek is aan de Groote Markt (18:39 uur).
Een inlichtingenofficier probeert bij drie Duitse krijgsgevangenen informatie te verkrijgen over de toestand op ‘Brighton’. (20:00 uur). Jammer genoeg hebben ze weinig kennis omtrent het gebied.
21:00 uur. Nu de avond is gevallen gaan de compagnies in rust gedurende de rest van de avond. De posities van de compagnies zijn als volgt: Compagnie C ‘Bexhill’, Compagnie A bij de scheepswerf, Compagnie D zuidoostelijke hoek ‘Dover’, Compagnie B Hotel Noordzeeboulevard met direct zicht op ‘Brighton’.
In de nacht (02:00 uur) keert de commandant terug van een overleg met het hoofdkwartier. Uit het overleg is het volgende gekomen: de 7/9 Royal Scots gaan op drie november de aanval inzetten op Hotel Britannia.
3 November 1944
08:15 uur. Een burger zegt hoofdkelner te zijn geweest in Hotel Britannia. Dit deed hij in de tijd dat Hotel Britannia dienstdeed als officiersmess. Bij zijn aanhouding droeg hij twee Duitse granaten in een jaszak.
In een van de nabijgelegen huizen naast het tactische hoofdkwartier worden drie Duitse soldaten aangetroffen (09:00 uur). Sinds de landing hebben zij de woning als schuilplaats gebruikt. Actief zijn zij sindsdien niet meer geweest. Samen met nog een paar andere krijgsgevangenen worden ze ingezet bij het verzamelen en wegbrengen van de doden.
09:30 uur. Eenendertig soldaten en een officier geven zich over aan compagnie B. De Duitse groep bestaat uit een mix van leger- en marinepersoneel.
Compagnie A van de 4 KOSB heeft tijdens de nacht onder bevel gestaan van de 7/9 Royal Scots. Compagnie A geeft het bericht door dat ‘Falmouth’ gezuiverd is (09:35 uur). Er is veel hinder geweest van beschietingen uit het gebied rond ‘Strand’ en ‘Piccadilly’.
10:25 uur. Uit een onderschept bericht blijkt dat de aanval op Hotel Britannia door de 7/9 Royal Scots succesvol is verlopen. Tweehonderd Duitsers zijn gevangengenomen. Compagnie B van de 4 KOSB heeft in hun gebied – ‘Brighton’ – een totaal van tweeënveertig soldaten en een officier krijgsgevangen gemaakt.
11:15 uur. Compagnie A staat nu onder bevel van de 7/9 Royal Scots.
Tot nu toe hebben binnen de compagnieën van de 4 KOSB een officier en zeven andere rangen de dood gevonden. Een officier en zesenvijftig andere rangen zijn gewond geraakt tijdens de strijd (11:40 uur).
11:50 uur. Om 11:50 uur is er een bericht binnengekomen. De 7/9 Royal Scots hebben in Hotel Britannia een Duitse kolonel gevangengenomen. Er zijn onderhandelingen gestart over overgave van de Duitse troepen in Vlissingen. Ongeveer negenhonderd Duitsers zijn gevangengenomen.
Commandant Melville gaat samen met de Duitse kolonel, onder begeleiding van Compagnie D, terug naar Boulevard Evertsen. Hier geeft de Duitser het bevel de strijd te staken (12:20 uur).
12:50 uur. De eerste groep, door compagnie D krijgsgevangen gemaakt, komt aan op ‘Uncle Beach’. Compagnie D verovert het gebied rond Hotel Britannia (13:25 uur). Verder optrekken lukt niet door felle tegenstand uit westelijke richting.
De tweede groep krijgsgevangenen, vierendertig, komt aan in het landingsgebied.
14:00 uur. Compagnie A is aangekomen op het kruispunt bij de Koudekerkseweg en de Hogeweg. Dit deel van Vlissingen staat ook onder water. Bij hoogwater moet gebruik gemaakt worden van een Weasel. Er valt anders niet doorheen te komen. Compagnie A geeft ondersteuning aan de 7/9 Royal Scots. Bij eerdere acties in Vlissingen zijn veel slachtoffers gevallen binnen deze eenheid.
Weasel. Gemeentearchief Vlissingen fotocollectie 413 15330
15:00 uur. Bevelvoerend commandant Melville gaat persoonlijk naar het hoofdkwartier van de 155ste Infanterie Brigade om verslag uit te brengen over de situatie bij compagnie D.
Compagnie A en C vallen vanaf 17:00 uur onder het commando van de 7/9 Royal Scots. Tussen half zeven en half negen zijn er geen vijandelijke aanvallen meer geweest. Het is de laatste twee uur rustig.
De inlichtingenofficier en de tweede bevelvoerder van de 7/9 Royal Scots brengen een bezoek aan het tactische hoofdkwartier. De eerste bevelvoerder van de 7/9 Royal Scots is eerder op de dag gewond geraakt (21:30 uur).
4 November 1944
Tot 06:00 uur niets te melden.
06:15 uur. Onderschept bericht van de 5 KOSB. Drie eenheden zijn het kanaal overgestoken en hebben ‘Haymarket’, ‘Strand’ en ‘Piccadilly’ gezuiverd. De brug over het kanaal is beschadigd maar bruikbaar. Twee noordelijk gelegen opstellingen in het gebied ‘Piccadilly’ zorgen voor problemen.
Tot 15:00 uur is de 4 KOSB bezig met het verwijderen van gedode Duitse soldaten en het verzamelen van Duitse goederen.
15:50 uur. Een voorste eenheid van de 5 KOSB heeft het gebied bij het station bereikt. Er zijn slachtoffers gevallen door landmijnen. Er wordt tegenstand geleverd vanaf een dijk bij het kanaal.
Tegen 21:00 uur komt er een bericht binnen. Op 5 november moet de 4 KOSB samen met de 5 KOSB richting Middelburg trekken. Dit gebeurt dan ook in de vroege ochtend van 5 november. Rond het tijdstip van 05:30 uur gaan de eerste eenheden op pad. De keersluisbrug wordt een uur later gepasseerd. Het hoofdkwartier van de brigade is verplaatst naar de hoek Aagje Dekenstraat en Koningsweg. Aan beide kanten van het kanaal gaat men richting Middelburg.
Er volgt geen artilleriebeschieting op de stad Middelburg. Er zijn te veel burgers in de stad aanwezig.
De kans dat de Duitse troepen in Middelburg zich zullen overgeven is groot. Daarom is ook de opdracht meegegeven om goed uit te kijken naar witte vlaggen. Wanneer een witte vlag zichtbaar is, zal dit moeten worden gerespecteerd.
Na de gewonnen strijd in Middelburg keert de 4 KOSB op 9 november terug naar Vlissingen. De eerste eenheid vertrekt tegen 10:30 uur. Zodra de gehele brigade weer in Vlissingen is zal de 4 KOSB de volgende dag (10 november) overgezet worden naar Breskens. Een technische storing aan boord van het overzetschip gooit roet in het eten. De dag daarop (11 november) komt de 4 KOSB aan in Breskens.